Autokontsumoari buruz maiz egiten diren galderak

Bai, egin dezakezu. Autokontsumoa baimenduta dago sorkuntzako teknologia guztiekin eta hor sartzen dira fotovoltaikoaz gain, eolikoa, hidraulikoa eta abar. Energia-iturri konbentzionalagoak erabiltzen dituzten sorgailuekin ere egin daiteke.

Edozein herritarrek izan lezake aukera saretik deskonektatu eta bere elektrizitatea sortzeko sistema bat instalatzeko, autohornitzearren, bai modulu fotovoltaikoen bitartez, aerosorgailuen bitartez… baita ekipo elektrogeno konbentzionalen bitartez ere.

Instalazio horiei saretik isolatutako instalazioak esaten zaie (ez nahastu elkarkonektatuta dauden autokontsumo-instalazioekin), ez dute sistema elektrikoan parte hartzen eta, beraz, ez daude sarera konektatutako autokontsumoari buruzko arau gehienen eraginpean. Oso erraz legeztatzen dira eta, horretarako, instalazioa dagoen herriari dagokion Autonomia Erkidegoan energia-arloan eskuduna den Zerbitzu edo Departamentura jo behar duzu.

Logikari jarraikiz, kontsumitzaileak urteko ordu guztietan behar duen elektrizitate guztia hornitzeko diseinatu beharko da instalazioa, elektrizitate eskari hori betetzeko. Horretarako, sistema diseinatzeko garaian, ohikoa izaten da sortu eta unean bertan erabiltzen ez den energia hori biltegiratzeko bateria-sistema bat txertatzea sisteman, betiere irteerako potentzia eta biltegiratzeko ahalmena eskariari erantzuteko adinakoak izanik sortze-sistemak energiarik sortzen ez duenerako (esaterako gauean, baldin eta sorgailua eguzki-instalazioa bada).

Nolanahi ere, arrazoi teknikoak, ekonomikoak eta horniduraren segurtasuneko arrazoiak direla eta, oro har, ez da gomendatzen kontsumoa sare elektrikotik deskonektatzea, askoz eraginkorragoa baita sarearekin paralelo funtzionatzen duen autokontsumo-instalazio bat egitea.

Alabaina, instalazioa egitea edo sarera konektatzea aurreikusten denean, adibidez, nekazaritzako edo abeltzaintzako aplikazio berrietan, honako irizpide honi jarraitu beharko litzaioke: sareari konektatzearen kostua eta kontsumitutako elektrizitatearen truke merkaturatze-enpresari ordaindu beharrekoa balioetsi beharko da, eta sorkuntza-instalazioaren (fotovoltaikoa, eolikoa, bien arteko mistoa, ekipo elektrogenoa eta abar) eta haren mantentze-lanen kostuarekin alderatu.

Bai, egin daiteke. Eraikingintzaren Kode Teknikoaren HE5 atalean xedatzen denez, erabilera jakin batzuen kasuan derrigorrezkoa da eraikuntza berriko eraikinetan edo lehendik dauden eraikinetan egindako erreforma integraletan gutxieneko ekarpen fotovoltaiko batera iristea. Instalatu beharreko potentzia fotovoltaikoa eraikinaren erabilera motaren eta eraikinaren azaleraren araberakoa izango da. EKTan ez denez zehazten instalatutako instalazio fotovoltaikoaren ustiapen modalitatea, energiaren % 100a esportatzen duten eta sareari konektatuta dauden instalazioak (modalitate klasikoa) ez ezik, autokontsumorako diren eta barne-sareari konektatuta dauden instalazioak ere sartuko lirateke.

Ikuspegi administratibotik begiratuta, honako hau nabarmendu behar da:

• Autokontsumoaren kasuan, 1. motakoa nahiz 2. motakoa izan daiteke, metaketarekin nahiz metaketarik gabe, eta Energia elektrikoaren autokontsumoko hornidura- eta ekoizpen-modalitateen baldintza administratibo, tekniko eta ekonomikoak arautzen dituen urriaren 9ko 900/2015 Errege Dekretuan xedatutako baldintza eta betekizunak aplikatu beharko dira.

• Instalazioa sareari konektatuta baldin badago baina barne-saretik pasa gabe eta, hortaz, autokontsumorik gabe, berriztagarriekin egindako sorkuntzak edo kogenerazioak jada ez du jasotzen, oro har, primadun tarifarik; horrenbestez, elektrizitatea sistemari saltzean prezioa “pool” izango litzateke, hau da, kontsumitutako elektrizitatearen truke ordaintzen duguna baino askoz ere txikiagoa (autokontsumoarekin hori da aurrezten dena eta, zenbait kasutan, bidesari eta kargu jakin batzuk ere ordaindu behar izaten dira). Horrelako instalazioetan ordainsari gehigarria ezartzeko aukera energia-arloan eskuduna den Ministerioak antolatutako enkanteen baldintzapean dago; eta orain arte, praktikan, instalazio txikiek ez zuten enkante horietan jarduteko aukerarik. Hortaz, instalazioaren helburua sarera isurtzea baldin bada ere, kontsumoren bat baldin badago komeni da instalazioa 2. motako autokontsumoko instalazioa izatea; hartara, kontsumitzailearen premiak beteko ditu eta sarera injektatuko du, eta instalazioak sortzen duen gainerako elektrizitatea merkatuan salduko da. Hori horrela izanik, onura ekonomikoa handiagoa izango da, faktura elektrikoan kontsumo hori aurreztuko dugulako; eta kontsumo horren lotutako kostua handiagoa izango da energia hori bera sarera injektatu eta merkatuan salduta lortuko genukeen prezioa baino.

Autokontsumo elektrikoari buruzko 900/2015 Errege Dekretuarekin bat ez datorren instalazio oro zigor-arriskupean dago, autokontsumoaren araudiari jarraikiz.

Bai, egin daiteke, modu iragankorrean, bederen, eta soilik erabiltzaile mota jakin batzuen kasuan.

Hori horrela dela, 900/2015 Errege Dekretuan modu iragankorrean xedatzen denez, soilik 1. motako autokontsumo modalitatean sartzen diren eta behe-tentsioan konektatzen diren kontsumitzaileek ez dute ordaindu behar autokontsumitutako energiagatiko kargu iragankorra, betiere 10 kW edo gutxiagoko potentzia kontratatuta badute. Horretaz gain, ezaugarri horiek betetzen dituzten eta metaketa-sistemarik (bateriak) ez duten instalazio guztiek, baita metaketa-sistema izanik ere kontratatutakoa baino potentzia handiagoa eman ezin dutenek ere, ez dute potentziaren araberako kargu finkoa ordaindu behar izango.

Praktikan horrek zera esan nahi du, salbuespenak salbuespen, etxeko instalazio ia guztiak daudela salbuetsita, gaur egun, autokontsumoari atxikitako ezein kargu ordaintzetik, baina egia da etorkizunean salbuespenezko baldintza horiek alda litezkeela.

Lehen aipatu ditugun baldintzak betetzen ez dituzten gainerako instalazioen kasuan (oro har, etxerako ez diren instalazio handiagoak izaten dira), autokontsumitutako energiagatiko kargua ordaindu behar izaten dute eta, zenbait kasutan, potentziaren araberako kargu finkoa; azken kargu horren zenbatekoa zein den jakiteko, webgune honetako modalitateak atala kontsulta daiteke.

Halaxe da, bai; sistema horiek legezkoak dira eta badira soluzio teknologikoak sortutako energia kontrolatu ahal izateko; hortaz, gure barne-sarean elektrizitatea sortzen ari bagara, elektrizitate hori ez da inoiz igaroko banaketa-sarera. Sistema horien kostua instalazioaren tamainaren araberakoa izaten da. Izen asko erabiltzen dira sistema horietarako, baina denek berdina esan nahi dute: isurketa nulua, zero injekzioa, injekzio nulua, isurketen aurkakoa eta abar… Hala ere, gure instalazio elektrikoa banaketa-sareari konektatuta egongo da eta elektrizitatea har dezake sare horretatik; beraz, egungo legeriaren arabera, erabiltzaileak sarea baliatzen du bere sorkuntza-ekipoa osatzeko eta horrelako gailurik ez dutenek ordaindu behar dituzten karguak ordainarazten zaizkio.

Energiaren ikuspegitik begiratuta, garrantzitsua da aipatzea gailu horiek instalazioaren energia-eraginkortasun orokorra zertxobait murriztu dezaketela, eskaririk ez dagoenean energia-soberakinak ezin direlako sistema elektrikora txertatu eta, aldi berean, aldi puntualetan sarearekin berehalako energia-konpentsazioa egitea saihesten dutelako.

Horren ondorioz, soilik energiaren ikuspegitik begiratuta, gailu horiek, oro har, ez dira gomendagarriak, salbuespenak salbuespen, hala nola erabiltzaile profil jakin batzuen kasuan edo biltegiratzeko ahalmen handiko instalazioen kasuan.

Horregatik, horrelako gailuak instalatu ala ez instalatu erabakitzeko garaian hainbat faktore ekonomiko izan behar dira kontuan:

• Alde batetik, indarreko legedian xedatzen denez, konpainia elektrikoak fakturatzen digun energia ordu-saldoen arabera izaten da. Horrek zera esan nahi du, ordu batean sareak zenbat energia ematen digun zenbatzen duela kontagailuak eta zenbateko horri ordu horretan guk sarera isuri dugun energia kentzen diola; beraz, bien arteko aldea kobratzen digute. Isurketen aurkako sistema bat baldin badugu, une bakoitzean sortzen dugun energia ez bada unean bertan kontsumitzen ez da sarera isurtzen eta galdu egiten da (metaketarik ez badago); beraz, kontagailuak ez du zenbatzen eta, horren ondorioz, fakturazioari dagokionez, ez zaio deskontatzen sareak ordu horretan eman ahal izan digun energiari eta horrek galera ekonomikoa dakar.

• Bestalde, arauaren arabera, gehienez 10 kW-eko 1. motako eta isurketen aurkako gailudun instalazioek ez dute ordaindu behar konexio-puntua eskatzen dugunean banaketa-enpresak egiten duen sarbidearen eta konexioaren azterketa. Azterketa horiek oso merkeak izaten dira eta, nolanahi ere, isurketen aurkako sistema bera baino askoz merkeagoak.

• Behe-tentsioan konektatutako instalazioen kasuan, sorgailuaren potentzia 5 kW baino handiagoa bada, konexioak trifasikoa izan beharko du, faseen arteko desoreka 5 kW baino txikiagoa izanik. Zenbait konpainia elektrikok, salbuespen moduan, potentzia handiagoak instalatzeko baimena ematen dute hornidura monofasikoetan, betiere energia sarera isurtzea eragozteko sistemaren bat izanez gero; horrek instalazioa merkatu dezake, nahiz eta goian aipatutako onurak galdu.

• Azkenik, goi-tentsioan (>1kV) konektatutako instalazioen kasuan, tentsio homopolar maximoagatik deskonektatzeko irizpidea betetzea eska diezaguke banatzaileak. Horrek zera esan nahi du, energia sarera isuri nahi badugu, tentsio homopolarragatik deskonektatzeko eta kontrolatzeko gailuak instalatu beharko ditugula, eta gailu horien kostua hain da handia, ezen betebehar hori saihestuko duen isurketen aurkako sistema bat baino garestiagoa izan baitaiteke, nahiz eta lehen aipatu ditugun abantailak galdu ordu bakoitzeko fakturazioan, sortutako eta kontsumitu gabeko energiari dagokionez.

Nolanahi ere, aipatu behar dugu isurketen aurkako sistema bat jarri behar badugu, sistema horrek homologatuta egon behar duela UNE 217001:2015 IN “Energia banaketa-sarera isurtzea eragozten duten sistemetarako betekizunak eta entseguak” arauari jarraikiz.

Faktore horiek guztiak aintzat hartuta, baita, esan gabe doa, gure eskariaren arabera egokiena den instalazio mota eta potentzia ere, gure kasuan aukerarik onena zein den balioetsi beharko dugu. Dena den, oro har, etxerako potentzia txikiko instalazioetan errentagarriagoa izaten da isurketen aurkako sistemarik ez instalatzea.

Zenbat kontagailu jarri, non kokatu eta zertarako 900/2015 EDaren IV. tituluko I. kapituluan –Neurtzeko betekizun orokorrak autokontsumoaren modalitatean– zehaztuta daude; arau horretan, aldi berean, abuztuaren 24ko 1110/2007 Errege Dekretuaren bitartez onetsitako sistema elektrikoa neurtzeko puntuen Erregelamendu Bateratua bete behar dela aipatzen da.

Etxe batean jarritako isurketarik gabeko autokontsumorako instalazio bat, oro har, 900/2015 Errege Dekretuaren 1. motari atxikiko zaio; arau horren arabera, instalazio horien kasuan, subjektu kontsumitzaileek aplikatu behar zaizkien prezio, tarifa, kargu, bidesari eta sistemaren bestelako kostu eta zerbitzuak fakturatzeko beharrezkoak diren neurketa-ekipoak izan beharko dituzte. Beraz, alde batetik, sorkuntza-instalazioak sortutako energia garbia erregistratuko duen neurgailu bat beharko dute eta, bestetik, beste neurtzeko ekipo independente bat instalazioaren muga-puntuan (lehendik dagoen abonatuaren kontagailua). Arauan xedatzen da, halaber, aukeran, lotutako kontsumitzaileak kontsumitutako guztizko energia erregistratzen duen neurgailu bat ere izan dezakeela.

Horrek esan nahi du beste kontagailu bat beharko duela sorkuntza-instalaziorako, eta kontsumoa neurtzeko lehendik dagoen abonatuaren kontagailuarekin lotuko dela.

Kasu jakin batzuetan, bigarren kontagailu hori jartzeak gainkostu garrantzitsua eragin dezake autokontsumo-instalazioan, batik bat, etxeko instalazio txikietan; gainera, kontagailu hori irakurketa egingo duen pertsonak erraz ikusteko moduan jarri behar da. Horregatik, instalazioaren bideragarritasun teknikoa eta ekonomikoa aztertzeko garaian neurgailuak kokatzeko aukera eta baldintzatzaile guztiak ongi aztertzea gomendatzen da.